مسجدسلیمان، نخستین نفت‌شهر خاورمیانه و تحولات جمعیتی و کالبدی ـ فضایی آن در گذر زمان

حیات، تکامل، و زوال شهرها در ادوار مختلف نتیجۀ تأثیر عوامل گوناگون در طول زمان است که علاوه بر تغییر در تراکم و ماهیت گروه‌‌های ساکن در شهر، کالبد و نوع فعالیت‌‌های جاری در آن را نیز متحول می‌کند. شهر مسجدسلیمان، اولین شهر نفتی خاورمیانه و نخستین شرکت‌‌شهر معدنی ایران، در طول حیات خود از دوران باستان تاکنون تحت تأثیر عوامل مختلف، فراز و نشیب‌‌هایی را پشت سر گذاشته که فضای اقتصادی و اجتماعی و همچنین کالبد آن را دست‌خوش تغییرات بسیاری کرده است و امروز درگیر مشکلات پیچیدۀ کالبدی، اقتصادی، فرهنگی ـ اجتماعی، و زیست‌‌محیطی است. در این پژوهش که با روش توصیفی ـ تحلیلی و بر مبنای تحلیل جغرافیای تاریخی شهر انجام شده‌‌، علاوه ‌بر بررسی عوامل پیدایش و تغییرات شهر در دوره‌‌های مختلف، مسجدسلیمان در حکم سکونت‌گاهی تأثیرپذیر از عوامل برون‌‌زا بررسی شده است که نتایج آن نشان می‌‌دهد تقابل فرایندهایی نظیر انقطاع برنامه‌‌ریزی شهری و تکیه بر اهداف تک‌‌بعدی اقتصادی با هویت شکل‌‌یافته و تعلق خاطر ساکنان شهر موجب پیچیدگی و تشدید مشکلات شهری در این سکونت‌گاه شده ‌‌است.